Azerbaycan’da Neler Oluyor?
Son günlerde basından ve televizyondan izlediğimiz “Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı seçimleri” sonrasında gelişen olaylar, bizi eski bilgilerimizi hatırlamaya mecbur ediyor. Azerbaycan’da dan olayların perde arkasında neler bulunuyor? Gelinen bu noktaya hangi davların nedenleriyle gelindi? Azeri Türkleri ile akrabalığımız var mı? Bu soruları cevaplayabilirsek kısmen aydınlanmış olacağız.
Azerbaycan g.yy’da Türklerin eline geçti. 19.yy’a kadar Türk egemenliğinde kaldı. 19. yy’da Rusya ve İran tarafından paylaşıldı. 1918 yılında Azerbaycan da bağımsızlık ilan edildi. M. Emin Resulzede Cumhurbaşkanı seçildi. Ancak kısa süre sonra 1920’de Rus kızıl ordusu tarafından işgal edildi. Resulzede Türkiye’ye kaçtı. Azerbaycan da “Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti” ilan edildi.
Ancak 1990’da Bakü’de Azeri-Ermeni çatışmaları çıktı. Kızıl ordu tekrar Ermenileri korumak üzere müdahale etti. Azeri Türkleri ile kızıl ordu arasında kanlı çatışmalar oldu. Azeri Türkleri yüzlerce şehit verdi. Bir yandan da Ermeniler Rusya’nın desteği ile Karabağ’daki Azeri köylerini işgale başladılar. 1991’de Ayaz Munaliboy başkan seçildi. Genel seçimleri Rus yanlısı komünist parti adayları kazandı. Bu sırada 1992’de Ermeniler, Karabağ ile Ermenistan arasını işgal ederek fiilen Azerbaycan topraklarında bağımsızlık ilan ettiler. Cumhurbaşkanı Muttalibov seçimleri ertelemeye kalktı. Azerbaycan halkı, halk cephesi önderliğinde direnişe geçti. Bu direniş üzerine Muttalibov, Moskova’ya kaçtı. 7 Haziran 1922’de Halk Cephesinin önderi Ebulfez Elçibey, seçimleri kazanarak Cumhurbaşkanı seçildi.
Türkiye ve Atatürk hayran; Elçibey ve Halk cephesini, Rusya içine sindiremedi. Gence şehrinde başlayan Hüseyinov isyanı, Bakü’ye kadar uzandı. Elçibey, Türkiye’nin korumasında Nahçivan’a yerleşmek zorunda kaldı. Haydar Aliyev, Cumhurbaşkanı seçildi. Eski bir komünist partisi Politbüro üyesi olan Aliyev, Rusya’nın da desteği ile kısa zamanda Azerbaycan’da istikrarı sağladı. Elçibey, zamanında %75’ler civarında olan Türkiye’nin petrol payı, Aliyev zamanında %6.65’e düşürüldü. Daha sonra Ebulfez Elçibey, Ankara’da GATA’da vefat etti. Cenazesi Bakü’deki Şehitler Bahçesi’nde defnedildi. Mezar taşında “Burada bir Türk askeri yatıyor” yazısı bulunuyor.
Bu dönemde Azerbaycan’da Aliyev’e darbe planladıkları gerekçesi ile bir çok Azeri Türk’ü idam edildi. Hatta bu kişileri 1994 yılında Aliyev’e Türkiye’den bazı kişilerin ihbar ettiği de halk arasında konuşulmaktadır.
Azeriler, gerek Osmanlılar, gerek Akkoyunlu Türkmenleri nedeniyle Anadolu Türkleri ile birinci dereceden kan kardeşidirler. Ya da Türkiye ile Azerbaycan “İki devlet, tek millet’ olarak gösterilebilir. Zaten Azeri Türkçesi, Oğuz dil kümesi içine girmektedir, yaygın olarak Kırım, Balkanlar, Türkiye, Kıbrıs, Suriye ve Kuzey Irak’taki Türkmenleri kapsayan güneybatı şive grubundandır.
Peki, dost ve kardeş Azerbaycan’da neler oluyor? Haydar Aliyev öldü mü? Haydar Aliyev’i Ankara’dan alan Rus hastane uçağı Aliyev’i ABD yerine Moskova’ya mı götürdü? Bütün bunlar iddialar arasında bulunuyor.
Ancak önemli dan bu dedikodular değildir. Son seçimlerde, muhalefet partilerinin “Sahtekarlık” iddiaları ile çıkan olaylarda Azeri kardeşlerimizin, taşlı, sopalı kavgaları bizleri son derece üzmüştür, üstelik AĞIT temsilcilerinin iddiaları doğrulamaları seçimleri karalayan unsurlardır. Seçimlerin ertesinde, muhalefet yanlısı gazetelerin dağıtımına izin verilmemesi, muhalefet milletvekillerinin, milletvekilliğinin düşürülmesi muhalefet liderlerinin sürgüne yollanılmak istenmesi yeni iktidarın düşünceleri açısından bizleri karamsarlığa itmektedir. Eğer yeni yönetim, kendisine Rusya’yı örnek alıyorsa, onlara hayırlı olsun. Türkiye’yi kardeşi gibi seven Azerileri “Yabancı bir devletin çıkarlarını koruyan bölücüler” olarak suçluyorlarsa Türkiye, yabancı bir devlet değildir. Azerbaycan’ı ilk tanıyan, ona her alanda destek dan Türkiye ve Türk milleti, Azerbaycan Türkleri’nin öz kardeşidir.
Bence, bu sorun mutlaka çözülmelidir. Demokrasinin bir ülkede yerleşmesi yıllar alıyor. Azerbaycan bağımsızlığını ve demokrasisini korumayı mutlaka başarmalıdır. Görülen o dur ki, gelecek günlerde Azerbaycan’da yeni olaylar olabilir. Zengin petrol rezervleri, Azerbaycan’da.kavgaların bitmeyeceğini gösteriyor. İnşallah, Azerbaycan’daki kardeşlerimiz arasındaki kavga biter, barış ve istikrar galip gelir.